Επίσκεψη στις χελωνίτσες

Η τάξη μας σήμερα επισκέφθηκε το Κέντρο Διάσωσης Θαλάσσιων Χελωνών στη Γλυφάδα.


Μετά το σύντομο καλωσόρισμα από την υπεύθυνη του Κέντρου, και τα δύο τμήματα της Πρώτης κατευθύνθηκαν στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα για την παρουσίαση του εκπαιδευτικού προγράμματος. Βαδίσαμε σιγά σιγά πάνω στον κίτρινο διάδρομο για να μην ενοχλήσουμε τις χελωνίτσες όπως δεν πρέπει να ενοχλούμε με θορύβους κι έξω από τα νοσοκομεία για ανθρώπους. Γιατί ακριβώς αυτό, ένα νοσοκομείο, είναι και το Κέντρο που επισκεφθήκαμε. Οι γιατροί και οι νοσοκόμες είναι άνθρωποι και μάλιστα εθελοντές. Μα οι ασθενείς είναι ... θαλάσσιες χελώνες!

Εσείς τι γνωρίζετε για τις θαλάσσιες χελώνες; Εμείς πάντως μάθαμε σήμερα πάρα πολλά. Ξεκινήσαμε με όμορφες εικόνες και χρήσιμες πληροφορίες για το πού ζει η θαλάσσια χελώνα, τι τρώει, πόσα είδη θαλάσσιων χελωνών υπάρχουν και πολλά άλλα.

Αφού τη λένε θαλάσσια, πού αλλού θα ζει παρά στη θάλασσα; Βλέπετε στη θάλασσα δε ζουν μόνο τα ψάρια αλλά και πολλά άλλα ζώα. Θα πρέπει όμως να πούμε ότι οι θαλάσσιες χελώνες δε ζούσαν πάντα στη θάλασσα. Οι πρόγονοί τους ήταν τεράστιες χελώνες της ξηράς, που προσαρμόστηκαν στη θάλασσα την εποχή που ακόμη ζούσαν οι δεινόσαυροι. Τόσο παλιά... Συγκεκριμένα οι θαλάσσιες χελώνες ζουν πάνω στη γη εδώ και 150 εκατομμύρια χρόνια!

Οι πρώτες θαλάσσιες χελώνες ελάχιστα έμοιαζαν με τις σημερινές. Χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια μέχρι να μεταμορφωθούν τα πόδια τους σε πτερύγια και το σχήμα του σώματός τους να γίνει υδροδυναμικό. Οι δεινόσαυροι και οι τεράστιες χελώνες της ξηράς δεν υπάρχουν πια. Έχουν εξαφανιστεί, όπως και πολλά άλλα είδη ζώων. Όμως οι θαλάσσιες χελώνες υπάρχουν ακόμη. Ζουν σχεδόν αποκλειστικά στη θάλασσα. Στην ξηρά βγαίνουν μόνο για λίγο, οι θηλυκές, για να γεννήσουν τα αυγά τους.

Στο Κέντρο παρακολουθήσαμε ένα κατατοπιστικό βίντεο για το πώς τα γεννάνε.

Σκάβουν στην άμμο με τα πτερύγια τους, βλέπετε οι χελώνες δεν έχουν ειδικά εργαλεία για σκάψιμο... Αφού απομακρύνει αρκετή άμμο, περίπου όσο και η επιφάνεια του σώματός της, κάθεται στο κέντρο και χρησιμοποιώντας μόνο τα πίσω πτερύγια σκάβει ένα βαθύ λάκκο σε σχήμα κοντόχοντρης μποτίλιας.

Γεννάει εκεί μέσα 100 άσπρα αβγά με δερμάτινο κέλυφος που μοιάζουν με μπαλάκια του πινγκ πονγκ!

Όταν τελειώσει, σκεπάζει τη φωλιά με άμμο, πρώτα απαλά απαλά και μετά με δύναμη, και επιστρέφει στη θάλασσα...

Ο ρόλος της ως μητέρας τελειώνει εδώ. Από το σημείο αυτό αναλαμβάνει η φύση και η ... τύχη τα 100 αυγουλάκια...

Θα πρέπει όμως εδώ να τονίσουμε κάτι πολύ σημαντικό. Οι θαλάσσιες χελώνες γεννάνε τα αυγά τους στην ίδια παραλία που γεννήθηκαν και οι ίδιες! Μυστήριο παραμένει αυτό για τους επιστήμονες. Λένε πως ίσως τις βοηθάει η όσφρησή τους... Και πρέπει να πούμε ότι μερικές φορές ταξιδεύουν χιλιάδες χιλιόμετρα για να βρουν την παραλία τους και να γεννήσουν τα αυγά τους! Όσο δυνατή όσφρηση και να έχουν, δε νομίζουμε πως αρκεί για κάτι τέτοιο.

Και να που τώρα σκοντάφτουμε πάνω στον άνθρωπο... Που έχει εξαπλωθεί πια σε όλη τη γη και φυσικά και στις παραλίες.

Τι νομίζετε ότι θα συμβεί εδώ; Θα μείνει η χελώνα να γεννήσει σε μια παραλία γεμάτη ανθρώπους; Φυσικά όχι... Κι αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που αφορά και εμάς τους ίδιους, καθώς πολλές παραλίες της πατρίδας μας είναι τόποι αναπαραγωγής της θαλάσσιας χελώνας και συγκεκριμένα της Καρέττα - Καρέττα.

Να σημειώσουμε ότι υπάρχουν διάφορα είδη θαλάσσιας χελώνας, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα σκυλάκια, τα γατάκια και πολλά άλλα ζώα.

Στην εικόνα μπορείτε να δείτε τα είδη της θαλάσσιας χελώνας αλλά και να συγκρίνετε το μέγεθός τους. Η μεγαλύτερη από όλες είναι η Δερματοχελώνα. Ακριβώς από κάτω είναι η χελώνα Μύδας που λέγεται και Πράσινη χελώνα. Κάτω και αριστερά από την Πράσινη χελώνα είναι η Καρέττα, που όπως είπαμε ζει και στις δικές μας θάλασσες. Αυτά είναι τα τρία είδη θαλάσσιας χελώνας που κατοικούν στη Μεσόγειο. Δεν σημαίνει όμως πως δεν τις συναντούμε και σε άλλες περιοχές της γης, αφού όπως είπαμε οι θαλάσσιες χελώνες μπορούν να ταξιδεύουν χιλιάδες χιλιόμετρα.

Οι μικρότερες χελωνίτσες της εικόνας είναι οι Lepidochelys. Τις βλέπουμε κάτω από την Καρέττα, να ακολουθούν το δύτη. Οι χελώνες αυτές σε αντίθεση με όλες τις άλλες όταν έρχεται η ώρα να γεννήσουν βγαίνουν όλες μαζί στην παραλία. (αρριβάδα) Ένα πραγματικά εντυπωσιακό φαινόμενο για όσους το έχουν ζήσει. Δυστυχώς τα αυγά τους είναι τόσο νόστιμα που οι άνθρωποι τα αρπάζουν για να τα πουλήσουν... Κι έτσι οι Lepidochelys κοντεύουν πια να εξαφανιστούν αφού τα παιδιά τους δεν προλαβαίνουν να βγουν από τ' αβγό και καταλήγουν ομελέτα! Σήμερα έχουν παρθεί διάφορα μέτρα προστασίας για τις χελώνες αυτές αλλά οι Lepidochelys όλο και λιγοστεύουν...

Πάντως η πιο όμορφη θαλάσσια χελώνα είναι αυτή που βλέπουμε να κολυμπά πάνω από το δύτη. Λέγεται Κεραμοχελώνα, αφού το πάνω μέρος του καβουκιού της θυμίζει κεραμίδια. Όπως όλες οι θαλάσσιες χελώνες έτσι κι αυτή έχει πνεύμονες, δεν μπορεί δηλαδή να ανασάνει μέσα στο νερό όπως συμβαίνει με τα ψάρια που έχουν βράγχια. Ωστόσο οι χελώνες μπορούν να κρατήσουν την αναπνοή τους για πολλή ώρα κάτω από το νερό.

Μια και είπαμε για την πιο όμορφη, ας πούμε και για την πιο νόστιμη. Είναι η χελώνα Μύδας, που λέγεται και Πράσινη χελώνα, διότι το λίπος της έχει πράσινο χρώμα. Αυτό συμβαίνει γιατί η Μύδας τρέφεται μόνο με φυτά, αντίθετα από όλες τις άλλες θαλάσσιες χελώνες. Δυστυχώς η νοστιμιά της είναι και το μεγάλο της πρόβλημα. Οι άνθρωποι την κυνηγούν και σήμερα οι χελώνες αυτές είναι πολύ λίγες.

Τι τρώνε όμως οι άλλες χελώνες;

Εδώ βλέπουμε μια Καρέττα να τρώει ένα καβούρι. Της αρέσουν επίσης τα κοχύλια και οι μέδουσες, δηλαδή οι γνωστές μας τσούχτρες. Τσούχτρες και μάλιστα ένα είδος που είναι δηλητηριώδες τρώει και η Δερματοχελώνα:

Κι εδώ όμως υπάρχει πρόβλημα... Γιατί οι χελώνες πολλές φορές μπερδεύονται κι αντί να φάνε μέδουσες, καταπίνουν ... νάιλον σακούλες που πετάμε εμείς οι άνθρωποι στη θάλασσα και μέσα στο νερό φουσκώνουν και μοιάζουν με μέδουσες. Το πλαστικό όμως είναι κίνδυνος θάνατος για τις χελώνες. Φράζει το πεπτικό τους σύστημα και οι χελώνες πεθαίνουν από ασφυξία, όπως μπορείς να διαβάσεις και στο αφιέρωμα του WWF αλλά και στην ιστοσελίδα του κέντρου που επισκεφθήκαμε σήμερα, ΑΡΧΕΛΩΝ.

Το στοιχείο αυτό ενδιαφέρει πολύ την τάξη μας, καθώς είμαστε μέλη της Helmepa Junior, της παιδικής περιβαλλοντικής οργάνωσης που ως κύριο στόχο της έχει την προστασία της θάλασσας και των ακτών από τα σκουπίδια. Η επίσκεψή μας σήμερα στις χελωνίτσες και όσα εκεί μάθαμε μας βοήθησαν να καταλάβουμε πόσο σημαντικό θέμα είναι να φροντίζουμε για καθαρές θάλασσες και ακτές. Όχι μόνο για μας τους ανθρώπους αλλά και για τους κατοίκους του βυθού. Γι' αυτό και θα φροντίσουμε το επόμενο διάστημα να μάθουμε ακόμη περισσότερα αλλά και να κάνουμε βεβαίως. Γιατί η προστασία του περιβάλλοντος δε γίνεται μόνο με λόγια. Χρειάζονται και έργα.

Ζωντανό παράδειγμα ανθρώπων που δε μένουν μόνο στα λόγια, αλλά δείχνουν και με πράξεις την αγάπη τους στο περιβάλλον, συναντήσαμε σήμερα στο Κέντρο που επισκεφθήκαμε, και το οποίο στηρίζεται κυρίως σε εθελοντές. Δηλαδή σε ανθρώπους που προσφέρουν εργασία χωρίς αμοιβή. Αν θέλετε κι εσείς να βοηθήσετε το έργο τους, κάντε κλικ ΕΔΩ για περισσότερες πληροφορίες. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη προσφοράς εργασίας. Αλλά και οικονομικής βοήθειας, καθώς το έργο που προσφέρουν είναι τεράστιο και η εθελοντική εργασία και μόνο δεν αρκεί. Μια καλή ιδέα είναι να αγοράσετε όμορφα δωράκια που προσφέρει ο ΑΡΧΕΛΩΝ. Ή να υιοθετήσετε μία χελωνίτσα! Σημασία έχει να θέλετε να βοηθήσετε, τρόποι υπάρχουν πολλοί.

Δείτε για παράδειγμα το παραπάνω σκιτσάκι. Ξέρετε τι κάνουν αυτοί οι άνθρωποι; Φροντίζουν τα αβγουλάκια της Καρέττα Καρέττα! Τα μεταφέρουν από χώρους που είναι επικίνδυνοι για τα αυγά (πχ παραλίες με ομπρέλες) σε ειδικά περιφραγμένους χώρους.

Ξέρετε πόσο σημαντικό είναι το έργο τους; Αρκεί να σας πούμε ότι μόνο ένα αβγό από τα χίλια καταφέρνει να γίνει μια μεγάλη χελώνα. Τα υπόλοιπα χάνονται από διάφορες αιτίες. Επομένως κάθε αβγό είναι πολύτιμο!

Οι θαλάσσιες χελώνες γενικά αντιμετωπίζουν πολλούς κινδύνους. Τόσο όταν είναι μικρές:

καθώς πρέπει μόνες τους και αβοήθητες να φτάσουν από τη φωλιά ως τη θάλασσα... ένας δρόμος μακρύς και γεμάτος κινδύνους:

Τα αρπακτικά πουλιά δεν είναι ο μόνος εχθρός μιας μικρής χελωνίτσας. Ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος είναι τα φώτα από τα σπίτια... γιατί εμποδίζουν τα χελωνάκια να βρουν το δρόμο τους για τη θάλασσα. Ξέρετε, τα χελωνάκια όταν έρθει η ώρα να βγουν από το αυγό τους:

δεν έχουν κανέναν δίπλα τους να τους εξηγήσει προς τα πού είναι η θάλασσα. Η φύση όμως φροντίζει να τους δείξει το δρόμο με τα ... αστέρια! Αυτά όπως λαμπυρίζουν στον ουρανό, αντανακλούν το φως τους στη θάλασσα και τα χελωνάκια ακολουθούν από φυσικού τους αυτό το φως. Αν όμως κοντά στην παραλία είναι χτισμένα σπίτια, τα φώτα τους παρασύρουν τα χελωνάκια σε λάθος κατεύθυνση κι έτσι δεν καταφέρνουν να βρουν τη θάλασσα και πεθαίνουν... Για δείτε τα, δεν είναι κρίμα αυτά τα πλασματάκια να πεθάνουν;

Αλλά κι αργότερα, όταν μεγαλώσουν οι θαλάσσιες χελώνες, αντιμετωπίζουν αρκετές απειλές. Και πάλι ο άνθρωπος είναι ένας σημαντικός εχθρός τους. Είτε ηθελημένα είτε και αθέλητα. Ήδη είπαμε για τις πλαστικές σακούλες. Άλλος κίνδυνος για τις χελώνες είναι τα ταχύπλοα σκάφη που τις χτυπούν και τις τραυματίζουν.

Κι εδώ ακριβώς αναλαμβάνει δράση το Κέντρο που επισκεφθήκαμε σήμερα. Προορισμός του είναι να βοηθά τις τραυματισμένες χελώνες να γίνουν και πάλι καλά. Για το σκοπό αυτό τις τοποθετούν μέσα σε "λεκάνες", τους βάζουν ειδικά φάρμακα και φροντίζουν να τους δίνουν τροφή. Ο χώρος αυτός τώρα που ακόμη κάνει κρύο, είναι προστατευμένος σαν θερμοκήπιο. Έτσι κι εμείς τις είδαμε απέξω και μόνο:

για να μην τις ενοχλήσουμε. Εσάς θα σας άρεσε όταν είστε άρρωστοι να σας ενοχλούν;

Ελπίζουμε βέβαια όταν μεγαλώσουμε να γίνουμε κι εμείς εθελοντές στο πρόγραμμα προστασίας της θαλάσσιας χελώνας και να καταφέρουμε να τις δούμε από πιο κοντά...

Όπως και ο κύριος αυτός που απελευθερώνει μία χελώνα που θεραπεύτηκε στις εγκαταστάσεις του ΑΡΧΕΛΩΝ και μπορεί πια να γυρίσει στο σπίτι της, στη θάλασσα!